Η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει σημαντική αύξηση του ΕΦΚ από το 2028 — ανησυχίες για λαθρεμπόριο και επιβάρυνση καταναλωτών
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε φέτος πρόταση αναθεώρησης της Οδηγίας για τη Φορολογία Καπνικών Προϊόντων, η οποία προβλέπει σημαντική αύξηση των ελάχιστων συντελεστών ειδικού φόρου κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα παραδοσιακά τσιγάρα, αλλά και την επέκταση της φορολογίας σε νέα προϊόντα (heated tobacco, υγρά για ηλεκτρονικά τσιγάρα κ.ά.). Η πρωτοβουλία στοχεύει στην αναπροσαρμογή κανόνων που δεν έχουν αλλάξει ουσιαστικά από το 2010 και στην προώθηση της δημόσιας υγείας
Τι προβλέπει η πρόταση (τα βασικά νούμερα)
- Το σχέδιο της Επιτροπής που συζητήθηκε προβλέπει αύξηση του ελάχιστου ΕΦΚ για τα τσιγάρα από τα 90 ευρώ ανά 1.000 τσιγάρα στα 215 ευρώ ανά 1.000 — δηλαδή μια αύξηση της τάξης του 139% από το υφιστάμενο κατώτατο όριο. Η αλλαγή, αν υιοθετηθεί, θα ισχύσει από το 2028 με μεταβατική περίοδο.
- Για τα θερμαινόμενα προϊόντα προβλέπονται επίσης νέα ελάχιστα επίπεδα ΕΦΚ, με σταδιακές αυξήσεις ώστε να προσεγγίσουν μεγαλύτερα ποσοστά της μέσης λιανικής τιμής.
- Στα υγρά για ηλεκτρονικά τσιγάρα η πρόταση περιλαμβάνει επιβολή ΕΦΚ που, σε πρώτη μορφή του σχεδίου, ανεβαίνει στην περιοχή ~0,36€ ανά ml (με διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη συγκέντρωση νικοτίνης).
Πόσο μπορεί να αυξηθεί η τιμή ενός πακέτου στην Ελλάδα;
Με βάση υπολογισμούς και αναλύσεις μέσων:
- Η σημερινή μέση λιανική τιμή πακέτου 20 τσιγάρων στην Ελλάδα (~4,60€) περιλαμβάνει ήδη υψηλό μερίδιο φόρων (περίπου 81% της τιμής). Με την αύξηση του ΕΦΚ στο επίπεδο των 215€/1.000, η τελική τιμή για ένα πακέτο 20 τσιγάρων θα μπορούσε να ανέλθει ή να ξεπεράσει τα 7€, εκτός αν μέρος της επιβάρυνσης απορροφήσουν οι εταιρείες. Αυτό εξαρτάται από την πολιτική τιμολόγησης των παραγωγών και τις τοπικές συνθήκες αγοράς.
Κίνδυνοι και αντιρρήσεις — λαθρεμπόριο και διαφορές μεταξύ κρατών
Η πρόταση συναντά αντίσταση από ορισμένα κράτη-μέλη που ανησυχούν για:
- αύξηση του λαθρεμπορίου καπνικών προϊόντων (υψηλότερες τιμές ωθούν στη ζήτηση του παράνομου προϊόντος),
- δημοσιονομική επιβάρυνση καταναλωτών και κοινωνικές συνέπειες σε χώρες με υψηλό ποσοστό καπνιστών χαμηλού εισοδήματος. Χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Βουλγαρία έχουν εκφράσει επιφυλάξεις, ενώ χώρες με ήδη υψηλό ΕΦΚ (Ιρλανδία, Γαλλία, Ολλανδία) είχαν άλλες απόψεις.
Το προσχέδιο προβλέπει ότι, αν εγκριθεί από τα όργανα της Ε.Ε., θα τεθεί σε εφαρμογή από το 1/1/2028 και συζητείται μεταβατική περίοδος (π.χ. 4 ετών) ώστε τα κράτη να προσαρμοστούν στα νέα επίπεδα. Η πρόταση απαιτεί πολιτική έγκριση και αμοιβαίες συμφωνίες, άρα το τελικό πακέτο μπορεί να αλλάξει.
